ks. Włodzimierz Lewandowski

O różańcu z tzw. dopowiedzeniami

Uważny czytelnik „Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii” z pewnością zwróci uwagę na punkt 201 dokumentu. Znajduje się w nim zalecenie, by przywrócić krótkie aklamacje, przypominające poszczególne tajemnice różańcowe. Stałe dla każdej tajemnicy, powtarzane po imieniu Jezus, mają „stanowić poważną pomoc w medytacyjnym odmawianiu różańca świętego”.

Co kryje się za tym wskazaniem?

Autorzy powołują się na starożytna strukturę różańcową, która nigdy nie znikła. Nie precyzują jednak o jaką tradycję chodzi. Nie odsyłają również do konkretnych autorów czy szkół duchowości. Zatem czytelnik dokumentu skazany jest na własne poszukiwania. Ich kierunek wskazuje nie tyle „technika” powtarzania jednej frazy biblijnej, nawiązująca do tradycji ojców pustyni i tzw. Modlitwy Jezusowej, co pragnienie, by owo powtarzanie uczynić jeszcze bardziej kontemplacyjnym.

Ta ostatnia sugestia prowadzi w krąg mistyków późnego średniowiecza. Od Mechtyldy z Hackeborn, przez Henryka Suzo, do Adolfa z Essen i Dominika z Prus. Dwóch ostatnich to kartuzi, żyjący w klasztorze w Trewirze, w pierwszej połowie XV wieku. To właśnie im, jako pierwszym, przypisuje się dodanie „medytacji i klauzul o życiu Jezusa do różańca ku czci błogosławionej Maryi”.

Ostatni cytat, pochodzący z pisma „Liber experentiarum Primus” Dominika z Prus, zdecydowanie podkreśla ukierunkowanie medytacji na życie Jezusa. Cechują to „życie Jezusa” z klauzul różańcowych – staranne, najczęściej dosłowne sformułowania z Pisma Świętego, a zarazem swobodne posługiwanie się pełną wiary interpretacją Kościoła.

Klauzule brzmią następująco:

Pozdrowiona bądź Maryjo pełna łaski, Pan z Tobą. Jesteś błogosławiona między niewiastami, błogosławiony jest owoc Twego żywota, Jezus Chrystus.

1. Którego Ty, Czysta Dziewico, poczęłaś z Ducha Świętego. Amen.
2. Z którym poszłaś w góry do Elżbiety.
3. Którego Ty, Czysta Panno, urodziłaś w wielkiej radości.
4. Którego owinęłaś w pieluszki i położyłaś w żłobie.
5. Którego święci anieli uwielbili niebiańskimi śpiewami.
6. Którego pasterze szukali i znaleźli w Betlejem.
7. Który ósmego dnia był obrzezany i nazwany Jezus.
8. Któremu trzej królowie ofiarowali złoto, kadzidło i mirrę.
9. Którego ofiarowałaś w świątyni Bogu, Jego niebieskiemu Ojcu.
10. Z którym uciekałaś do Egiptu i po VII latach znów wróciłaś do domu.
11. Którego w Jeruzalem zgubiłaś i znów odnalazłaś po trzech dniach.
12. Który przez wszystkie dni wzrastał w latach, w mądrości i w łasce.
13. Którego święty Jan ochrzcił w Jordanie jak innych grzeszników (por. Mt 3,13-15).
14. Którego szatan kusił, a jednak nie mógł zwyciężyć.
15. Który ze swymi uczniami głosił ludowi Królestwo Boże.
16. Który z Bożą mocą w różny sposób uzdrawiał chorych.
17. Któremu Maria Magdalena obmywała stopy swoimi łzami i ocierała je.
18. Który Łazarza i innych umarłych wskrzesił ze śmierci.
19. Który na górze Tabor przemienił się przed swoimi uczniami.
20. Który w Dzień Palmowy przyjęty został z wielką chwałą w Jeruzalem.
21. Który na wieczerzy dał swoim uczniom swoje święte ciało.
22. Który w ogrodzie modlił się i pocił krwawym potem.
23. Który dał się ująć, związać i zaprowadzić od jednych sędziów do drugich.
24. Który na podstawie wielu fałszywych świadectw był nieprawdziwie oskarżony.
25. Którego błogosławioną twarz opluto, przewiązano i obito.
26. Który był przywiązany nago do słupa i srodze biczowany.
27. Który był boleśnie ukoronowany cierniową koroną.
28. Przed którym zginali swoje kolana i szyderczo Go adorowali.
29. Który został niewinnie skazany na haniebną śmierć.
30. Który znosił swój krzyż na swoich świętych ramionach.
31. Który mówił do Ciebie, swej lubej Matki, i innych niewiast, i zwracał się do was.
32. Który rękoma i stopami przybity był do krzyża.
33. Który modlił się za tych, co Go ukrzyżowali, umęczyli i zabili.
34. Który powiedział do łotra: dziś będziesz ze mną w raju.
35. Który Ciebie, swoją dotkniętą boleśnie matkę, polecił świętemu Janowi, swemu umiłowanemu uczniowi.
36. Który zawołał: Boże, mój Bożes czemuś mnie opuścił.
37. Który pojony był octem i żółcią, po czym rzekł: pragnę.
38. Który na końcu wyrzekł: Dokonało się (przekreślone: „co było o nim napisano"; nad tym: „Non sunt verba Christi — nie są to słowa Chrystusa").
39. Który powiedział: Ojcze, w Twoje ręce oddaję ducha mego.
40. Który zmarł gorzką śmiercią za nas grzeszników. Amen. Bogu chwała.
41. Którego bok został przebity i wylała się z niego krew i woda.
42. Który z krzyża został zdjęty na Twoje łono, jak się dobrotliwie wierzy.
43. Który przez dobrych i sprawiedliwych ludzi był namaszczony i pochowany.
44. Którego święta dusza zstąpiła do piekieł i wyzwoliła dusze ojców.
45. Który dnia trzeciego powstał z martwych. Alleluja.
46. Który bardzo ucieszył Ciebie, jak i tych, którym się ukazał. (Alleluja)
47. Który też na Twoich oczach wstąpił do nieba i siedzi po prawicy swego Ojca. Alleluja.
48. Który w przyszłości ma odbyć sąd nad żywymi i umarłymi.
49. Który swego Świętego Ducha zesłał wszystkim swoim wiernym. Amen.
50. Który Ciebie, swoją najukochańszą Matkę, wziął do swego królestwa. Amen.
51. Który ze swym niebieskim Ojcem i Duchem Świętym, a także z Tobą, o Królowo chwały, żyje i króluje teraz i zawsze bez końca w wiecznej radości. Amen.

Kto Jezu Chrysta, Pana naszego, / i Jego Matkę, Maryję, chce uczcić, / niech serce zwróci do Boga swego, / różaniec mówi i innych uczy .

Trudno w krótkim artykule przedstawić, jaki wpływ miały klauzule Dominika z Prus na sposób odmawiania różańca w następnych wiekach. Warto jedynie zauważyć, że stara forma Różańca o życiu Jezusa, jaką zaproponowali Dominik z Prus i Adolf z Essen, nie zaginęła, lecz do dziś żyje w wielu miejscach. Podtrzymywana jest między innymi przez Bractwo Św. Macieja podczas corocznej pielgrzymki do katedry w Trewirze czy we wsi Schrocken w Vorarlberg. Nawiązują do niej tacy autorzy jak Romano Guardini czy Mnich Kościoła Wschodniego.

W Polsce termin „klauzule” nie jest używany. Zastąpiony został „dopowiedzeniami”. Wprowadził go przed laty do programu rekolekcji wakacyjnych Sługa Boży ks. Franciszek Blachnicki. W pierwszym dniu oazy stopnia podstawowego jej uczestnicy zapoznają się z tą formą modlitwy, by potem w kolejnych dniach uczyć się samodzielnie formułować dopowiedzenia, ułatwiające rozważanie tajemnic zbawienia. Śmiało można powiedzieć, że jest to jeden z rysów charakterystycznych dla duchowości Ruchu Światło-Życie.

Warto na koniec zauważyć, że przedstawiona wyżej propozycja, jakże zgodna z oczekiwania Kościoła, jest swoistym antidotum na niebezpieczeństwo, grożące różańcowi. Niebezpieczeństwem tym jest bezmyślność, rutyna, w konsekwencji stracenie z oczu Tego, ku któremu ta modlitwa jest skierowana – Jezusa.

Więcej na ten temat można znaleźć w: R. Scherszel, Różaniec – modlitwa Jezusowa Zachodu, Poznań 1988. Z tej pozycji zaczerpnięto klauzule Domina z Prus. Autorem przekładu jest ś.p. Edmund Misiołek

Źródło : liturgia.wiara.pl